De impact van microplastics op je lichaam

Als de hele wereldbevolking op de weegschaal gaat staan, wijst die om en bij de 300 miljoen ton aan. Best overweldigend, toch? Wel, ieder jaar produceren we dezelfde hoeveelheid plastic afval. Het probleem van plastic is dat het nooit helemaal verdwijnt. In plaats daarvan breekt het af in kleinere stukjes, microplastics. Omdat die plastic deeltjes in producten én hun verpakkingen zitten, slik en adem je die voortdurend in. Bovendien houden ze grote risico’s in voor je gezondheid. Ontdek potentiële gevaren en acties om de strijd tegen microplastics in verpakkingen aan te gaan.

Microplastics is een verzamelnaam voor deeltjes plastic met een maximale omvang van 5 millimeter. Deeltjes kleiner dan 100 nanometer heten nanoplastics. Je kan twee soorten microplastics onderscheiden: primaire en secundaire. In die eerste groep zitten kleine plastic deeltjes die bewust geproduceerd en toegevoegd zijn aan make-up, tandpasta of schoonmaakproducten. Die partikels hebben een schurend effect en daardoor een reinigende werking. Ook deeltjes die vrijkomen door slijtage van je autobanden en synthetisch textiel zijn primaire microplastics. Onder de secundaire noemer vallen microplastics die niet opzettelijk gefabriceerd zijn. Ze zijn afkomstig van plastic verpakkingen, waaronder zakken en flessen, of visnetten. In het water fragmenteren die plastic voorwerpen onder invloed van zonlicht, temperatuur, golfwerking of wrijving tot kleinere stukjes.

Microplastics zitten overal

Eind jaren ‘90 ontdekte kapitein Charles Moore een ophoping van plastic die zich door de stroming van de zee verzamelde op een plek in de Stille Oceaan. Een kwarteeuw na datum is die hoop zo groot als Spanje. Door de stapel onderzoeken die op die ontdekking volgden, is onze kennis over plastic in zee het meest uitgebreid. Zo weten we dat het technisch bijna onmogelijk is om microplastics uit onze zeeën en oceanen te vissen. Amper 1% van het afval dat in zee belandt, blijft drijven en kunnen we afvangen. 94% eindigt op de zeebodem.

De hoogste bergtoppen, de noordpool en landelijke gebieden waar geen industrie of mens te bespeuren is, ontsnappen er evenmin aan. Dat komt doordat water en lucht microplastics meevoeren. Intussen zitten ze overal, ook in het eten op je bord, je drinkwater en de lucht die je inademt. Een gram mosselvlees bevat bijvoorbeeld tussen de 0,13 en 2,45 plastic partikeltjes. Een plastic piramidevormig theezakje laat dan weer 11,6 miljard deeltjes microplastic en 3,1 miljard deeltjes nanoplastic achter in een tas. Je krijgt dus voortdurend stukjes plastic binnen door consumptie en inhalatie.

Microplastics uit drank en voeding of de verpakking eromheen?

De bizarre realiteit is dat je jaarlijks een creditcard opeet. Maar zijn het drank- en voedingsproducten die plastic deeltjes bevatten? Of raken ze ‘besmet’ door verpakkingen, in Europa goed voor 40% van het gebruik van plastic? Het kan allebei. De bekendste bronnen van zo’n besmetting zijn plastic water- en frisdrankflessen. Wie alleen water uit plastic flessen drinkt, krijgt ieder jaar zo’n 90.000 deeltjes microplastic binnen. Plastic bekers en voedselcontainers, gebruikt voor bezorg- en afhaalmaaltijden, dragen evengoed bij aan de hoeveelheid microplastics die zich in je lijf binnendringt. Veel van die deeltjes ontstaan bij de productie van die verpakkingen en blijven daarin achter. Ook voedsel én drank in blik lopen een risico op besmetting. Aan de binnenkant bevindt zich een dunne laag plastic, die in direct contact staat met de inhoud.

In Europa gebruiken we 40% van plastic voor verpakkingsmateriaal.

Wat zijn de effecten van microplastics op je gezondheid?

De alomtegenwoordigheid, grote hoeveelheden en aanhoudende blootstelling aan microplastics doen de alarmbellen luid rinkelen. En dan volgt de hamvraag: wat is het effect van die plastic deeltjes op je gezondheid? Dat blijft helaas onduidelijk en vergt meer onderzoek. Waar wetenschappers het wel over eens zijn, zijn de drie manieren waarop plastic deeltjes je gezondheid schaden:

1. De microplastics die in je lijf zitten doordat je ze eet, drinkt en inademt, kunnen je ziek maken
2. Plastic is drager van chemische stoffen die gelinkt zijn aan hormoongevoelige kankers, onvruchtbaarheid en stoornissen van de hersenontwikkeling, zoals ADHD en autisme
3. Plastic deeltjes kunnen in het milieu ziekteverwekkende bacteriën aantrekken. Als die in je lichaam belanden, verhogen ze het risico op besmetting

Een overzicht van potentiële gezondheidseffecten van je dagelijks contact met schadelijke stoffen in plastic.

Het aantal studies dat die drie manieren onder de loopt neemt, groeit. Al blijft de meerderheid voorlopig beperkt tot dierproeven of testen met menselijk weefsel in kweekschaaltjes, toch zijn resultaten zoals deze niet erg hoopvol:

• Microplastics vergroten de kans op ontstekingsreacties in je darmen. Verschillende groottes microplastics kunnen het darmweefsel binnendringen en de ‘barrière-integriteit’ van het menselijk weefsel beïnvloeden. Zo maken ze de weg vrij voor bacteriën die in dat weefsel ontstekingsreacties veroorzaken.
• Micro- en nanoplastics kunnen door de barrière dringen die je hersenen beschermt. Op korte termijn richten ze daar geen grote schade aan, al hebben ze wel een invloed op de werking van belangrijke enzymen. Dat zijn eiwitten die als hulpstof voor allerlei biochemische processen dienen. Vervolgonderzoek richt zich op de effecten van langdurige blootstelling.
• Plastic chemicaliën dragen mogelijk bij aan overgewicht en obesitas. Een recente studie toont aan dat een derde van de chemicaliën in plastic verpakkingen, zoals yoghurtpotjes en drinkflessen, de ontwikkeling en groei van vetcellen veroorzaakt.

Ga op plasticdieet: vermijd verpakkingen, thuis en op het werk

Op verpakkingen heb je als consument doorgaans meer invloed dan op de samenstelling van producten. Vergeet trouwens niet dat bedrijven, naast huishoudens, een belangrijke bron van verpakkingsafval zijn. Ook die partij loopt aan tegen de nadelen van wegwerpverpakkingen. Dan rijst de vraag: hoe kan je plastic verpakkingen thuis en (straks weer) op het werk vermijden? Deze plasticdieettips, geïnspireerd door ‘Mei Plasticvrij’, kan jij thuis toepassen voor drank- en voedingsverpakkingen, terwijl je werkgever er op kantoor mee aan de slag kan:

1. Koop geen plastic water- of frisdrankflessen, maar kies voor herbruikbare drinkflessen. Stap over op kraanwater en voeg daar, als je fan bent van iets fris, een smaakconcentraat aan toe. Dat is vaak gezonder (lees: bevat minder suiker) dan traditionele frisdrank. De Dripl Refill Point is daar de ideale oplossing voor.
   
   
2. Vermijd drank- en voedselblikjes. Voor drankblikjes, zie tip 1. In plaats van voedselblikjes, koop zoveel mogelijk vers en in bulk. Bewaardozen zijn daar handig voor.
   
   
3. Als je bezorg- of afhaalmaaltijden bestelt, neem dan geen plastic bekers, maaltijdbakjes en bestek aan. Vraag naar plasticvrije alternatieven of voorzie zelf herbruikbare dozen, tassen en bestek.
   
   
4. Hou plastic folie buiten. Investeer in plaats daarvan in bewaardoosjes voor soep of salades en stoffen doeken voor boterhammen.
   
   
5. Kies voor losse thee of maté. Die optie vraagt minder verpakkingsmateriaal, kan je vaker gebruiken en bevat geen plastic.
   
   
6. Wanneer je in de winkel of bij een leverancier speurt naar voeding of drank, kies dan voor plasticvrije oplossingen, bijvoorbeeld kartonverpakkingen.
   
   
7. Laat je niet verleiden tot plastic zakken, maar opteer voor herbruikbare boodschappentassen of kartonnen dozen.

Maak deel uit van de Refillution

Met de Refill Point van Dripl, een duurzame drankautomaat, hou je plastic verpakkingen ver buiten beeld. Het principe is eenvoudig: je zet je glas of herbruikbare fles neer en selecteert plat of bruiswater. Als je wil, voeg je een smaakconcentraat toe. Zijn jij en je bedrijf klaar voor de Refillution?