De plastic fles water die je meesleurde naar de sportles of het blikje frisdrank dat je opende tijdens de koffiepauze zijn niet zo onschuldig als ze lijken. Want ja, wegwerpverpakkingen beschermen je producten, informeren je als consument en vereenvoudigen transport. Bovendien is de markt voortdurend in verandering, want een heel leger timmert aan duurzame processen en strengere regels. En toch: de negatieve impact blijft groot. Deze cijfers brengen de wereld van verpakkingen in kaart.
1. In 2020 zamelden huishoudens in Vlaanderen 3,2 miljoen ton afval in. Die hoeveelheid staat gelijk aan 476 kilo per burger. Onze noorderburen klokten af op 9,1 miljoen ton, ofwel 521 kilo per Nederlander. (Statistiek Vlaanderen, CBS)
2. Eenmalige verpakkingen zijn onderdeel van dat huishoudelijk afval. Het aantal dat in België op de markt kwam voor huishoudens groeide in 2019 tot 877.000 ton. Datzelfde jaar tikte de hoeveelheid bedrijfsmatige eenmalige verpakkingen de kaap van 750.000 ton aan. Even ter verduidelijking: huishoudelijke verpakkingen zijn gelinkt aan de werking van een huishouden, terwijl bedrijfsmatige verpakkingen ontworpen zijn voor gebruik van bijvoorbeeld vakmensen, industrieën of scholen. (OVAM, Fevia)
3. Haal je even voor de geest hoeveel verpakkingen je gisteren hebt opengetrokken, -gescheurd of -geknipt. Ligt jouw cijfer onder of boven het dagelijks gemiddelde van 7? (De Transformisten)
4. Een flink aantal voedselverpakkingen verdwijnt uiteindelijk ongeopend in de vuilbak. Per inwoner van het Vlaams Gewest komt dat jaarlijks neer op 1,44 kilo. 48% van die gesloten verpakkingen zijn trouwens nog geschikt voor consumptie. (Vlaamse Overheid)
5. Ieder jaar belandt er een astronomische stapel plastic, karton en papier aan Nederlandse voordeuren. 98 miljoen kilo om precies te zijn. Het gros daarvan, 87 miljoen, bestaat uit verzendmaterialen zoals kartonnen dozen, plastic zakken en vulmaterialen. Die verpakkingen komen uit handen van pakketbezorgers. Postbezorgers droppen op hun beurt 11 miljoen kilo papieren enveloppen en plastic verzendhoezen in de brievenbus. (Recycling Netwerk Benelux)
6. Beeld je in dat je straat bezaaid staat met pakken suiker, 30 stuks per inwoner. Die 30 kilo is wat een consument jaarlijks gemiddeld verbruikt aan plastic. Meer dan 40% daarvan gebruiken we maar een keer. (River Cleanup, National Geographic)
7. Elke seconde rollen er wereldwijd 15.000 plastic flesjes over de toonbank. Dat komt neer op een miljoen exemplaren per minuut en 480 miljard per jaar. In België zijn dat jaarlijks 1,2 miljard PET-flessen, in Nederland 1,5 miljard. (Plastic Soup Foundation, Recycling Network Benelux)
8. ‘Single-use plastics’ (SUPs) belanden na eenmalig gebruik vaak in zee. De 10 SUPs die onze stranden het meest vervuilen tellen voor 70% van al het maritiem zwerfvuil in Europa. In 2021 stelde de EU een verbod in voor een aantal van die SUPs, waaronder rietjes, ballonstokjes en wattenstaafjes. Andere vervuilers zoals snoepwikkels, chipszakken en wet wipes vallen helaas uit de boot. (Europese Commissie, Plastic Soup Foundation)
9. Dezelfde bestanddelen die plastic zo sterk en flexibel maken, zorgen ervoor dat het langer duurt voordat die kunststof afbreekt. Zo is de levensduur van een plastic zak 20 jaar, een flesje 450 jaar en tandenborstel 500. Er blijft dus maar afval bijkomen zonder dat er verdwijnt. (WWF)
10. Wereldwijd heeft de vzw River Cleanup een miljoen kilo plastic uit rivieren gevist. Die indrukwekkende hoeveelheid staat gelijk aan het gewicht van het MAS in Antwerpen. Met hun opruimacties wil de Belgische organisatie tegen 2025 voorkomen dat 100 miljoen kilo plastic onze oceanen bereikt. (Knack)
11. Ben je liefhebber van vis of schaaldieren? Dan slik je door die massale ophoping van plastic in onze oceanen ieder jaar 11.000 stukjes microplastic in. Met een portie mosselen bijvoorbeeld krijg je al snel 50 à 100 partikeltjes plastic binnen. Geen lachertje, want de weekmakers, hormoonverstoorders en brandvertragers die in plastic zitten houden gezondheidsrisico’s in. Zo kunnen ze leiden tot zwaarlijvigheid, onvruchtbaarheid, borstkanker en groeistoornissen bij kinderen. (National Geographic, Vlaams Parlement)
12. Europese onderzoekers bestudeerden 42 wegwerpverpakkingen van papier, karton en plantaardige vezels. 32 daarvan bleken opzettelijk bewerkt met PFAS. Dat is een verzamelnaam voor vet- en vochtafstotende chemicaliën die nooit afbreken. De hoogste concentratie zat trouwens in wegwerpservies en voedselverpakkingen van suikerriet, die de stempel ‘biologisch afbreekbaar’ dragen. De alarmbel rinkelt als je weet dat er een verband is tussen blootstelling aan PFAS-stoffen en kanker en een verstoord immuunsysteem, hormoonhuishouding en vruchtbaarheid. (MO*)
13. Trek snel je keukenkasten open en tel de kleurrijke verpakkingen van macaroni, cornflakes of rijst. Via dat gerecycleerd karton bewerkt met drukinkt belanden schadelijke minerale oliën in je voedsel. Een Belgisch onderzoeksteam stelde vast dat de concentratie van de MOAH-soort in 23 monsters de actiedrempel overschreed. Ook die stof kan kankerverwekkend zijn. (Sciensano)
14. Drankblikjes die als zwerfafval in bermen en weilanden belanden zetten ook dierenlevens op het spel. In het hoge gras zijn die blikjes maar moeilijk te spotten. Maaimachines versplinteren ze in kleine scherpe stukjes, die later in veevoer terechtkomen. Bij onze noorderburen lopen jaarlijks 12.000 koeien inwendige letsels op door zulke scherven. Een ongelukkige 33% overlijdt. (Recycling Netwerk Benelux)
15. Ieder jaar sterven een miljoen zeevogels en 100.000 zeedieren door de duizelingwekkende hoeveelheden plastic in onze oceanen. Bovendien bedreigt die alarmerende plasticsoep 700 diersoorten die in zee leven met uitsterven. (National Geographic)
16. De klimaatimpact van een verpakking bekijk je altijd samen met de klimaatimpact van het product dat het beschermt. De milieu-impact van een voedingsproduct zit voor 85% in het product zelf en voor 10% in de verpakking, maar de verschillen zijn opmerkelijk. Bij een pakje kaas bijvoorbeeld staat de verpakking in voor minder dan 1% van de CO2-uitstoot. Het andere uiterste bestaat helaas ook: bij een PET-fles draagt de verpakking bij aan 90% van de CO2-uitstoot. (Natuur en Milieu)
17. Welke verpakkingen zijn het milieuvriendelijkst? Lastig om in de doolhof van informatie je weg te vinden. Soms zijn wegwerpverpakkingen zelfs beter voor het milieu dan herbruikbaar materiaal. Onderzoekers namen voedsel- en drankverpakkingen zoals besteksets, frietzakken en bekers onder de loep. Ze vergeleken papieren wegwerpverpakkingen met herbruikbare versies van polypropyleen, een type plastic. Die herbruikbare verpakkingen linkten ze aan 2,5 keer meer CO2-uitstoot en 3,6 keer meer zoetwaterverbruik. (Cepi) De beste verpakking is... geen verpakking.
18. Niet alleen het productie- en recyclageproces van verpakkingen vergt energie en grondstoffen, ook het vervoer. In België vertegenwoordigt de transportsector 22,3% van de totale CO2-uitstoot. Maar liefst 98,3% daarvan is te wijten aan het wegvervoer. Dat maakt het een van de belangrijkste bronnen van broeikasgasemissies in ons land. De invloed van vrachtverkeer valt niet te onderschatten: tussen 1990 en 2019 nam dat in tonkilometers toe met 120%. (Klimaat.be)
19. Plastic flessen en blikjes missen regelmatig de inzamelingsbak waarvoor ze bedoeld zijn en maken zo 40% uit van het volume zwerfvuil. (Vlaams Parlement)
20. (Micro)plastics uit zeeën en oceanen vissen is technisch zo goed als onmogelijk. Amper 1% van het afval dat in zee terechtkomt, blijft drijven en kunnen we afvangen. 94% eindigt op de zeebodem. (Vlaams Parlement)
21. Je plastic fles of blikje achterlaten in de daarvoor bestemde inzamelingsbak doe je niet alleen voor het milieu, ook voor je portemonnee. De opruimkosten voor zwerfvuil lopen tenslotte hoog op. Zo draag je in Vlaanderen ieder jaar 25,64 euro bij aan een totaal van 164 miljoen. Het Nederlandse zwerfafvalbeleid kost jaarlijks 250 miljoen, of 15,10 euro per inwoner. (Recycling Network Benelux)
22. In 2021 explodeerden de productiekosten van verpakkingen ten opzichte van het jaar daarvoor. De gemiddelde jaarprijs van plastic verpakkingen steeg met 16%, die van karton met 9% en die van aluminium met 6%. Die hoge productiekosten voeren de druk op producenten op, een situatie die op termijn onhoudbaar is. De kans zit er dik in dat leveranciers de prijs van hun producten dit jaar verder optrekken. (Fevia, VRT)
23. Sta je nu al regelmatig met je mond vol tanden aan de kassa als je de kostprijs van je winkelkar onder ogen krijgt? Je kan tot 30% besparen door producten te kiezen met geen of weinig verpakkingsafval. Opteer tijdens je volgende winkelbezoek voor verpakkingen die uit maar één materiaal bestaan of breng je herbruikbare boodschappentas mee. (30% minder)
24. Intussen bestaat 35% van de Belgische huishoudens uit alleenwonenden. Zij betalen meer voor hun boodschappentas: hun kosten van voeding liggen 10% hoger dan die van een gezin van twee. (Statbel, Nibud)
25. Alleenstaand of niet, je denkt beter in functie van maaltijden dan producten. Zo vermijd je overschotten, want voedselverpakkingen die ongeopend bij het restafval terechtkomen kosten handenvol geld. Jaarlijks betaal je in Vlaanderen gemiddeld 89 euro voor voedselverlies. Met z’n allen gooien we zo’n 564 miljoen euro in de vuilbak. (Vlaamse Overheid, Radio2)
Hoe hard overheden en producenten wereldwijd ook zoeken naar duurzame alternatieven, de meest ecologische verpakking is de verpakking die niet bestaat. De Refill Point van Dripl is zo’n oplossing. Je zet je glas of herbruikbare fles neer, kiest voor plat of bruiswater en voegt eventueel een smaakconcentraat toe. Help jij ons om dit jaar 1 miljoen verpakkingen te vermijden?
Als de hele wereldbevolking op de weegschaal gaat staan, wijst die om en bij de 300 miljoen ton...
Hoe bestrijd jij de befaamde middagdip op kantoor? Nu de aandacht voor gezondheid hevig opflakkert,...
