TRASHTALK - Ontzorg de consument

In deel één en twee van onze miniseries Trashtalk hadden we het al over de grote spelers, recyclage en de vuistregels van ecodesign. Maar er blijven belangrijke vragen onbeantwoord - wat nu met de consument? Hoe kan die door de bomen het bos nog zien? Zijn composteerbare plastics greenwashing? We helpen het allemaal in het derde deel de wereld uit.

Kijk of luister je liever? Laat je e-mail iets verder achter en we sturen je alle episodes op.

Zijn er nog andere mythes met betrekking tot verpakkingen en hergebruik de wereld uit helpen?

Dat is de perceptie van composteerbare verpakkingen. We zien veel zwerfvuil. Een antwoord van de industrie is vaak dat ze composteerbare kunststof gaan gebruiken. Als de consumen in de natuur gooit, verdwijnt die verpakking. Uiteraard worden verpakkingen niet ontworpen om weg te gooien in de natuur. Dat is een kwestie van mentaliteit. Dus dat antwoord ‘het is om zwerfvuil tegen te gaan’ is larie en apekool. We moeten stoppen met zwerfvuil creëren. Vandaar de intentie om statiegeld te vragen zodanig dat verpakkingen in het inzamelscenario te komen. Van die composteerbare verpakkingen zegt men dat je ze in de GFT kan gooien, maar ik kan je zeggen dat die verpakkingen verboden worden in de GFT. Composteerbare plastics worden verboden in de GFT-bak.

Waarom? Twee redenen. Ten eerste, de testen waarbij men bekijkt of de kunststof composteerbaar is gebeuren op laboschaal. Men heeft vastgesteld in real life dat dat afbraakproces toch niet verloopt zoals men wenst. Na die weken in de composteerinstallatie vindt men toch nog stukken van het composteerbare plastic. Dan als de GFT-bak aankomt in de composteerinstallatie gaat men dat vermalen en beluchten en die producten verhinderen dat laatste proces. En dan een laatste reden, sommige consumenten die zijn niet altijd zo clever en gooien gewone kunststoffen dan ook in de GFT. Men krijgt contaminatie door niet-composteerbare plastics. Vandaar heeft VLAKO gezegd dat ze verboden zijn. Ze horen ook natuurlijk niet thuis in de PMD-zak. Want die gaat naar de sorteerinstallaties voor het verhaal van recycleren. Met andere woorden verpakking gemaakt van composteerbare plastics horen nergens thuis en worden verbrand. Pure greenwashing.

"We moeten stoppen met het creëren van extra zwerfvuil."

Ik had ook al wat zaken over composteerbare verpakkingen gehoord en ook begrepen dat doordat er heel specifieke criteria nodig zijn om te composteren dat die eigenlijk in de praktijk niet worden behaald. Dat er altijd restanten overblijven.

Waarvoor het wel interessant is, zijn bijvoorbeeld de stickertjes op groenten en fruit. Ik zie daar nu een transitie in, er zijn nu ook papieren stickers, maar tot voor kort waren dat PVC-stickers. Ik ben een composteerbedrijf gaan bezoeken en op het einde van de rit gooien we PVC-stickers samen met de compost op akkers. Dat is een kwestie van microplastics creëren niet alleen in de oceaan, maar ook in onze ecosystemen. Dus voor toepassingen dat composteerbaarheden een functie heeft zoals bescherming van bomen, daarvoor is het wel interessant.

Het is ook belangrijk om een onderscheid te maken tussen om een onderscheid te maken tussen composteerbare plastics en bioplastics. Bioplastics wil zeggen dat de grondstof biobased is. Biologisch dus. Denk aan bio-polyetheleen gemaakt van restanten van suiker en PLA met restanten van mais. Maar dan heb je twee soorten. Je hebt de bio-polyetheleen die is niet composteerbaar, maar wel recycleerbaar. Dus biobased, niet composteerbaar. Dan heb je de PLA, biobased, maar wel composteerbaar. Het is belangrijk om dat verschil te zien. Men scheert het dikwijls over één kam.

Liever een video in plaats van verder te lezen? 

Als ik het goed begrijp zijn dat materialen van natuurlijke oorsprong geproduceerd worden, maar niet zozeer in een natuurlijke oorsprong verdwijnen. Er wordt heel veel geroepen in de industrie, van bedrijven tot non-profit tot wij. Hoe pak je dat als consument zijnde het beste aan?

Ik krijg daar zoveel vraag over want consumenten weten het vaak niet meer. Het is dezelfde strategie dan die ik aan jullie, de industrie, geef. Probeer eerst verpakkingen te vermijden. Ga verpakkingsvrij winkelen, zero-waste. Ga dan voor hergebruik, zelf hergebruiken of hergebruikbare verpakkingen met inzamelscenario. En ga dan voor verpakkingen die thuishoren in de PMD. Het is een feit dat niet alle kunststofverpakkingen die daarin terecht komen gerecycleerd worden, maar dat gaat echt te ver voor de consument om zich daarin te verdiepen. Bijvoorbeeld de zwarte trays worden niet gerecycleerd want dat geeft problemen naar sorteren of voorverpakkingen van hesp of kaas, dat zijn multilayers die we als consument niet kunnen zien wat er voor zorgt dat de kunststof ook niet recycleerbaar is.

Laat je niet leiden door perceptie. Bijvoorbeeld, er zijn verpakkingen van papier zoals die van de vleeswaren bij Colruyt. Uiteraard papier gecoat met plastic en daarover is er een plastic laagje gelast. Dan vraagt men aan de consument om de papieren laag eraf te scheuren en de rest bij de PMD te gooien. Dat zijn oplossingen die wat mij bertreft geen zoden aan de dijk brengen. Die perceptie creëren want de vraag is natuurlijk - wie doet het?

Benieuwd naar meer? We sturen je alle episodes op! 🤗

Eigenlijk een kwestie van verantwoordelijkheid te verschuiven naar de consument?

Klopt. En mijn ding is vooral, ontzorg die consument. Maak het gemakkelijk. De verantwoordelijkheid ligt niet bij de consument en je moet hem stimuleren. Dat kan door nudging. Kijk maar naar Hollebolle Gijs in de efteling of een financiële prikkel zoals statiegeld.

Om te concluderen wat de hoofdzaken zijn. Altijd reduce, reuse, recycle. In die volgorde. Maar het blijft natuurlijk een bos van heel veel begrippen en definities.

"De verantwoordelijkheid ligt niet bij de consument. Je moet hem stimuleren."

Zijn er andere technologieën of concepten waar je heel hard in gelooft? Die een groot verschil gaan maken?

Wat ik zie gebeuren want we zitten echt in een transitie. Naast het verhaal van de circulaire economie zien we in het recyclageverhaal een focus op chemisch recycleren. Ik geloof daarin omdat producenten van de kunststoffen die sinds jaar en dag virgin plastics maken zijn volop aan het investeren in chemisch recycleren. Dat is een revolutie die op ons afkomt.

Dan de digitalisering van de wereld. Momenteel is er een project lopende genaamd The Holy Grail. Het concept is als volgt. Op de verpakking worden er watermerken aangebracht en wij gooien die terug allemaal samen in één grote bak. Dan gaat men die verpakkingen gaan screenen en dan gaat men proper en wel gaan sorteren. Opnieuw ontzorgen van de consument. Die digitalisering gaat voor heel wat opportuniteiten leveren naar hergebruik, traceren en recycleren.

Ook de bewustwording bij iedereen. Alle stakeholders van consument naar overheid. Wat ik ook zie gebeuren is de ketensamenwerking. Essentieel. In een lineaire wereld brengen bedrijven verpakkingen op de markt en het zal hen een worst wezen of dat die recycleerbaar zijn of niet. Maar we zien nu grondstofschaarste en het wordt duurder dus bedrijven hebben er nu zelf baat bij om de design for recycling vuistregels toe te passen. Want nu worden ze ook door de Europese Commissie worden bedrijven gedwongen om recycled content toe te voegen aan hun verpakking. Bedrijven hebben er nu dus alle baat bij.

Ik denk dat het duidelijk is welke richting we uitmoeten, nu is het nog alle neuzen in dezelfde richting krijgen!